De intentie van het door ons voorgestelde onderzoek is het ontwikkelen van inzicht ten aanzien van de omstandigheden waaronder angst en vermijdingsgedrag zich kan ontwikkelen. Meer specifiek is het doel van het huidige onderzoek vaststellen of er…
Bron
Verkorte titel
Aandoening
- Angststoornissen en -symptomen
Synoniemen aandoening
Betreft onderzoek met
Ondersteuning
Onderzoeksproduct en/of interventie
Geen registraties gevonden.
Uitkomstmaten
Primaire uitkomstmaten
Het betreft hier een eenmalige interventie waarbij de verschillen in proporties
van mensen met het ADRA2B polymorfisme tussen beide groepen wordt beoordeeld en
verschillen in (sub)scores op de DAS, VAG en IES vragenlijsten.
Secundaire uitkomstmaten
Niet van toepassing
Achtergrond van het onderzoek
Hoe kan het dat de een nog jaren geplaagd wordt door herinneringen aan een
akelige gebeurtenis, terwijl een ander er nauwelijks iets aan over houdt? Er
zijn aanwijzingen vanuit moleculair biologische hoek hoe ten aanzien van de
wijze waarop gebeurtenissen op een meer emotioneel beladen wijze in het
geheugen worden bewaard door genetische factoren wordt beïnvloed (de Quervain,
Kolassa, Ertl, Onyut, Neuner, Elbert & Papassotiropoulosm, 2007). Eén van de
genen die bij de regulatie van het stress-responssysteem betrokken is, is
ADRA2B, het gen dat de a2b-adrenerge receptor codeert. Geschat wordt dat zo*n
30 percent van de mensen over de 12Glu9 variant van dit gen beschikt. Deze
deletievariant leidt tot een receptor waarin 3 glutaminezuur residuen (301-303)
in derde intracellulaire loop van de receptor afwezig zijn. Deze modificatie
verandert een aantal essentiële receptor functies zoals bijvoorbeeld
receptor-desensitisatie. In een recent onderzoek lieten de onderzoekers 435
proefpersonen met en zonder deze variant naar verschillende plaatjes kijken:
negatief emotioneel beladen plaatjes (o.a. bloederige operatie), positief
beladen plaatjes (o.a. schattige kinderen) en neutrale plaatjes (o.a. iemand
aan de telefoon). De mensen met het afwijkende gen onthielden vooral de
emotionele forto*s: 78% van de beelden die zij zich herinnerden was emotioneel
beladen, tegenover 43% bij mensen bij het niet-afwijkende variant van het
ADRA2B gen. De onderzoekers vroegen zich ook af of mensen met deze genetische
variant dan ook een grotere kans lopen een posttraumatische stress-stoornis
(PTSS) te ontwikkelen. Om dit te toetsen werd het genetische profiel opgemaakt
van 202 Rwandese vluchtelingen. Hieruit kwam naar voren dat vluchtelingen met
PTSS inderdaad vaker een afwijkende variant hadden van het ADRA2B gen dan
vluchtelingen zonder PTSS (en dit ook niet in hun voorgeschiedenis hadden). Ook
bleek dat de ernst van de herbelevingen tussen mensen van beide genetische
varianten significant van elkaar verschilden. Volgens de auteurs suggeren deze
bevindingen dat *the deletion variant acts primarily as a loss-of-function
polymorphism of the a2b-adrenergic receptor in the regulation of emotional
memory* (de Quervain et al., 2007, p. 1139). De resultaten van dit onderzoek
bieden een moleculair-biologische verklaring voor het ontstaan van
angststoornissen. Zo is het voorstelbaar dat bij mensen met de afwijkende
variant van het ADRA2B gen de kans op een disregulatie van HPA-as toeneemt,
waardoor zij vatbaarder zijn voor stressvolle indrukken, en daardoor eerder
angstklachten ontwikkelen.
Om deze hypothese verder te onderzoeken is de tandheelkunde een bijzonder
geschikte context. Dit omdat tandheelkundige behandelingen door de meerderheid
van de mensen als meer of minder stressvol worden ervaren en er een
significante samenhang bestaat tussen aard en frequentie van zeer akelige
tandheelkundige ervaringen enerzijds en angst voor de tandheelkundige
behandeling anderzijds (De Jongh, Muris, Ter Horst and Duyx, 1995). Ook blijken
er grote individuele verschillen te bestaan in de manier waarop mensen op een
zelfde behandeling reageren. In een recente studie ondergingen 34 mensen een
bepaalde kaakchirurgische operatie (verwijdering van een M3 in de onderkaak; De
Jongh et al, in voorbereiding). Het bleek dat ongeveer 27% van hen vier weken
na deze ingreep een hogere dispositieangst angst vertoonde dan voorafgaande aan
deze behandeling, van de anderen bleef de angst gelijk of was deze minder
geworden. Het is niet ondenkbaar dat de herinneringen van deze individuen aan
de ingreep als emotioneler in het brein zijn opgeslagen en dat dit te maken
heeft met een minder adequaat reagerend stress-reponssysteem op basis van het
ADRA2B polymorfisme.
Doel van het onderzoek
De intentie van het door ons voorgestelde onderzoek is het ontwikkelen van
inzicht ten aanzien van de omstandigheden waaronder angst en vermijdingsgedrag
zich kan ontwikkelen. Meer specifiek is het doel van het huidige onderzoek
vaststellen of er een genetische basis bestaat voor de individuele verschillen
in stressresponsiviteit en vatbaarheid voor het ontwikkelen van een fobische
angst voor de tandheelkundige behandeling. Om te onderzoeken of de variant van
ADRA2B hierbij betrokken is, worden ondermeer de volgende vraagstellingen
onderzocht.
1. Komt de genoemde variant van ADRA2B frequenter voor bij mensen die in
behandeling zijn voor hun extreme angst voor de tandheelkundige behandeling (en
die tevens voldoen aan de criteria voor specifieke fobie *DSM-IV * en een score
hebben op de Dental Anxiety Scale > 15) dan mensen zonder deze angst?
2. Hebben mensen met deze variant van ADRA2B meer emotioneel beladen
herinneringsbeelden van eerdere tandheelkundige ervaringen en hebben ze er meer
last van dan mensen zonder deze variant?
3. Als we mensen blootstellen aan een standaard tandheelkundige ervaring
reageren de mensen met deze variant dan op deze behandeling met meer intrusieve
herinneringen, en/of met een toename van het bestaande angstniveau, ten
opzichte van mensen zonder deze variant?
Onderzoeksopzet
De studie is een pre-test and post-test with control group design en vindt
plaats onder de voorwaarden en criteria van de Declaratie van Helsinki.
Potentiële deelnemers worden benaderd en gevraagd aan het onderzoek deel te
nemen. Hen wordt uitgelegd wat de aard en het doel is van het onderzoek en
indien zij toestemmen wordt gevraagd een toestemmingsformulier te ondertekenen.
De deelnemers wordt medegedeeld dat de onderzoeksgegevens anoniem worden
verzameld, hun naam en andere persoonlijke gegevens derhalve op geen enkele
manier zullen kunnen worden teruggevoerd naar individuele uitkomsten en dat
alle verzamelde gegevens na interpretatie worden vernietigd.
De deelnemers krijgen voorafgaande aan een standaard tandheelkundige
behandeling (verdoving, preparatie en aanbrengen van een vulling) een enveloppe
met een aantal vragenlijsten, een reageerbuisje met bewaarvloeistof en een
wattenstaafje. Er wordt gevraagd bij hen zelf met een wattenstaafje
wangslijmvlies te verzamelen en dat in het daarvoor bestemd buisje te
deponeren. Daarna krijgen ze een enveloppe met daarin een aantal vragenlijsten,
te weten de:
* Dental Anxiety Scale (DAS) om het niveau van de dispositieangst voor de
tandheelkundige behandeling te kunnen vaststellen,
* Vragenlijst angstwekkende gebeurtenissen (VAG) om de frequentie van eerdere
akelige/ schokkende ervaringen zowel op tandheelkundig gebied als daarbuiten te
inventariseren, en
* Schokverwerkingslijst (IES-R) om traumasymptomen (herbelevingen, vermijding
en hyperarousal) te meten.
Ook is er een korte vragenlijst met vragen over het globale aantal
herinneringen, het aantal positieve herinneringen en negatieve herinneringen
aan eerdere tandheelkundige behandelingen. Er wordt gevraagd van de meest
representatieve herinnering de intensiteit te bepalen, de helderheid van het
herinneringsbeeld, het gevoel van *nowness* en de mate waarin deze herinnering
invloed heeft op het dagelijks leven van de respondent (VAS-schalen).
Na het invullen van de vragen wordt hen de tandheelkundige behandeling
aangeboden en wordt de tandarts gevraagd op een apart formulier aan te geven
wat de behandeling, technisch gezien, precies inhield.
Na afloop van de behandeling wordt de deelnemers nogmaals verzocht een kort
vragenlijstje in te vullen met vragen over angst en spanning tijdens de
behandeling, pijnbeleving en de intensiteit van de herinnering aan de
behandeling.
Daarna volgt een afrondend gesprek en worden de ingevulde formulieren en het
buisje met wangslijmvlies terug in de enveloppe gedaan en gesloten. Mensen
kunnen wanneer zij daar behoefte aan hebben in gesprek komen met een
psycholoog.
Inschatting van belasting en risico
Niet van toepassing
Publiek
Nederland
Wetenschappelijk
Nederland
Landen waar het onderzoek wordt uitgevoerd
Belangrijkste voorwaarden om deel te mogen nemen (Inclusiecriteria)
Score op Dental Anxiety Scale (DAS) >15
Belangrijkste redenen om niet deel te kunnen nemen (Exclusiecriteria)
mensen met psychobiologische afwijkingen, gedragsstoornissen, een leeftijd onder de 18 of boven de 65 of mensen met een cognitieve afwijking.
Opzet
Deelname
Opgevolgd door onderstaande (mogelijk meer actuele) registratie
Geen registraties gevonden.
Andere (mogelijk minder actuele) registraties in dit register
Geen registraties gevonden.
In overige registers
Register | ID |
---|---|
CCMO | NL20561.029.07 |